Miguelanxo Prado: «Este libro foi unha reacción de puro cabreo, de rabia»

FUGAS

SENÉN ROUCO

A obra que hoxe presenta Miguelanxo Prado no Salón de Cómic de Barcelona é un traballo feito desde o estómago, desde a indixestión que lle provocou coñecer casos de preferentistas, de estafados e de desafiuzamentos. Un traballo editado en galego por El Patito, en castelán por Norma, presentado como cómic policíaco cunha forte carga social e no que por vez primeira o creador coruñés recrea a súa cidade e prescinde da cor. «Presas fáciles» é unha declaración contra os excesos da banca

06 may 2016 . Actualizado a las 10:29 h.

Un 12 de febreiro -el non lembra a data, pero a hemeroteca está para estes casos-, Miguelanxo Prado almorzaba coa súa muller e o café amargou de máis. A radio contaba o caso dun matrimonio de vellos que se suicidara en Mallorca, acosados pola banca. Perderan todos os seus aforros en preferentes e pendía un desafiuzamento por embargo da vivenda, posta como aval da hipoteca dun fillo. «Non daba crédito», conta o debuxante. Un dramón. E un historión.

-¿«Presas fáciles» non estaba entón planificado antes?

-Non. O que si quería era un libro policíaco, pero non sobre as preferentes. Escoitar aquilo foi o detonante. A verdade é que foi unha reacción de puro cabreo, de rabia. E cando tiña escrita a historia, entereime precisamente de casos de preferentistas moi próximos a min.

-¿Condicionaron eses casos o seu traballo?

-Non, só implicou que algún diálogo que estaba ficcionado acabou levado case á realidade, porque foron conversas ás que asistín.

-Hai precisamente unha pasaxe, no medio, na que tres persoas discuten nun bar sobre a mala praxe bancaria. É un diálogo que parece que non ten que ver coa historia, pero é unha conversa que se podía escoitar nestes anos de crise con moita facilidade.

-Si. Saqueina da historia precisamente para producir esa sensación de elemento desde fóra, para que facilitase a comprensión do lector, daqueles que non tiveran algún caso preto de preferentes e desafiuzamentos. Paréceme difícil, pero pode ser. Esa conversa seguro que a tivemos todos os españois.

-Non é a primeira vez que Miguelanxo Prado aborda un tema sensible da rúa. Na «Mansión dos Pampín» falaba vostede da especulación urbanística e do feísmo. Pero había sorna. Aquí non asoma nada co que esbozar un sorriso...

-A tese, que se explicita quizais ao final, é que a sociedade moderna e a democracia non consisten só en votar cada catro anos. O corazón é o contrato social que puxo en marcha a revolución francesa. É un acordo entre diferentes estratos da sociedade polo que nós non vos cortamos a cabeza e respectamos a propiedade privada a cambio de que a sociedade garanta, sen que teñamos que loitar por elo, uns mínimos en educación, sanidade, traballo... Como calquera contrato, cando unha das partes racha, a outra síntese liberada do compromiso. E de aí vén a vinganza dese grupo de vellos que hai no libro. A Historia demostra que hai un nivel de tolerancia, e a sociedade vai soportando un nivel de cabreo, ata que estoupa. Nunca hai, chegados a ese umbral, unha solución pactada. Creo que estamos poñendo as bases para un estoupido. E pareceríame gravísimo. Non me gustaría deixar ese momento para os nosos fillos. Non é a sociedade perfecta, nin o sistema perfecto, pero eu aceptaba o contrato social.

-¿É a súa obra máis política?

-Non, Stratos é máis. Esta é a máis social, na que focalizo máis claramente a miña visión sobre a convivencia, sobre ese pacto social. Pero intentei afastar todo isto de posicionamentos ideolóxicos. De feito, fago fincapé en que, ao meu modo de ver, isto non é unha cuestión de esquerdas-dereitas, progresista-liberal. Dá igual a quen votes. A pregunta é: ¿casos como os das preferentes ou os desafiuzamentos parécenche ben? É cuestión de pacto social.

-Pero neste cómic vostede, como creador, posiciónase claramente ante esa cuestión, non deixa que o lector decida.

-Eu diría que si que deixo. Presento uns feitos que chegan ao diálogo final, que é cara a onde está encamiñada a obra. Este non é un relato de misterio, de quen será o asasino. A finalidade é chegar á conversa final entre dous elementos que representan dúas partes desa tensión social e fan unha interpretación dos feitos. E o xogo final é a conversa entre a inspectora e o xuíz, na que se fala do que comentabamos antes: qué pasa se isto se vai das mans, se un xurado popular, o pobo, absolve un caso como este que se está presentando. Qué pasa se a sociedade non condena uns feitos como os que está contando Presas fáciles. Qué pasa se se xustifican casos de violencia como resposta a situacións como estas. E vemos dúas solucións extremas cando estou nunha situación como o das preferentes ou os desafiuzamentos: ou me quito a vida, ou quito a vida a outros.

-Para os que seguimos de preto as preferentes, é moi fácil establecer paralelismos entre o que conta vostede e a realidade que vivimos en Galicia: preferentes, protestas, indemnizacións millonarias para banqueiros... ¡Ata os nomes dos bancos son semellantes!

-[Ri] É que non tiven nin que documentarme, abondou con ler os xornais e saír á rúa. Non tiven contacto coas plataformas de afectados, pero si con preferentistas. E cando ía vendo máis casos, decatábame do que acontecía nos Estados Unidos, en Dinamarca... E detrás está o mesmo: un poder financeiro eximido de cumprir as regras de xogo e un Estado que non é quen de pór límites. E iso degrada o sistema sociopolítico en favor dun elemento que está fóra del. Eu cada vez son máis capitalista, pero capitalista no senso clásico, de admirar e respectar a todos aqueles que poñen en marcha algo dentro da economía produtiva. Que fabrican, que crean postos de traballo. Pero non estes que operan como nunha ruleta, poñendo mil millóns aquí, outros aquí... Só pola mera especulación.

-A Coruña aparece moito no libro. En traballos anteriores había ecos da súa procedencia atlántica, pero nunca de forma tan evidente. ¿Por qué agora e non antes? ¿Era máis sinxelo ambientalo nun lugar real e ben coñecido?

-Máis sinxelo non, dá menos traballo crear un lugar novo que traballar de memoria e documentarme sobre un escenario.

-¿Pudor logo?

-Pode que si, que co tempo un vai cumprindo anos e vai deixando pudores. Eu tiña unha vontade de universalismo, creo na humanidade e no proxecto europeo, e entendía que tiña que difuminar a miña orixe para que non tivera un peso específico nas obras, aínda que se puidera intuir. Perdinno moito en Ardalén, ambientado no Courel e nos Ancares. E neste caso non quería facer o libro nun entorno abstracto, un no-lugar. E, xa postos, non me saía situalo noutro lado que a cidade que mellor coñezo.

-Esta cidade tamén sufriu moito a estafa das preferentes...

-Claro, había tamén esa relación. Quen non coñeza A Coruña pode ler a historia sen máis, pero para quen a coñeza, ten ese engadido.

-Saiu a vea de arquitecto de Prado nos edificios, rúas, a Torre de Hércules...

-Non o podo evitar [ri]. Pero permítome concesións nos espazos.

-E a cor? Por que prescindir dela, por que o branco e negro, que non é habitual nas súas obras?

-Estaba clarísimo dende o principio. Formo parte deses autores que empregan a cor como un elemento expresivo máis. Nesta obra pensaba que podía distraer, non hai intención estética nas viñetas. Aínda que non lle fago ningún favor a esta cidade, que é máis luminosa.