Un molete de pan

Francisco Ant. Vidal
Francisco Ant. Vidal LINGUA PROLETARIA

CARBALLO MUNICIPIO

MATALOBOS

09 jul 2016 . Actualizado a las 21:32 h.

MATALOBOS

Por moi pouco cristiá que pareza a frase, a verdade é quen non só de pan vive o home, que outras cousas e alimentos son necesarios para ben do corpo e do espírito, e así nolo dicía, preparando unha entrevista sobre a historia viva do país, unha señora de Bergantiños, falando sobre esas lembranzas que a xente de máis idade garda e necesita contar.

Á nosa informante tocoulle a preadolescencia nos anos en que o volframio era a grande fonte de riqueza da postguerra, pero unha fonte que non alcanzou a todos por igual, e que atraeu ás minas do país a verdadeiros aventureiros de traxe de liño que se facían donos de montes enteiros para extraer o prezado material e acender xarutos con billetes verdes, mentres os nativos, moitos deles sacados das cadeas dos vencidos na guerra, eran contratados como man de obra con dereitos laborais restrinxidos, ás veces incluso sen pan para apoiar as galdrumadas que comían, cando este mineral era tan valorado que ata se facía contrabando coas pedras.

E esta paisana, que furou polos anos da súa vida ata atopar a luz da paz e da tranquilidade no que foi un dos máis duros e cambiantes séculos da historia da humanidade, contounos daquel tempo en que ter un óso graxento no pote era unha festa para os corpos, daqueles anos en que se prognosticaba cun cantar que remataba «y en el cuarenta y cuatro no quedará can ni gato». Ela tamén nos fala de cando seu pai era picador nunha daquelas minas que había pola parte de Carballo, que tantos cartos lle deron a algúns e tanta saúde lle quitaron a outros. Cando as mulleres, nenas, mozas ou anciás, ían cada día coas súas cestas na cabeza para levarlle ós homes da familia o xantar. Eran anos de grandes necesidades, e o soldo dos mineiros necesitábase para tapar os furados que abría o fisco.

Tal e como nolo contaba, daquela estampa quedoume gravada a imaxe dunha ringleira de mulleres cun molete de pan na cabeza, desfilando polos camiños da mina, que tras levarlle a comida ós seus homes volvían co mesmo molete na cabeza, gardando o equilibrio mentres os gardas lle revisaban os cestos e os atados de pano para asegurarse de que non facían contrabando co material. Pero a aquelas mulleres, e a aquela nena que hoxe nolo conta cun sorriso de picardía nos beizos, nunca lle revisaban o molete, e nunca lles descubriron que a pedra do volframio que seu pai lle pasaba clandestinamente, coma quen pasa un lingote de ouro ou unha presa de diamantes, ía agochada no molete, ó que previamente lle sacaban o miolo. Unha pedra que logo era mercada polos mesmos capataces que a vendían clandestinamente para reforzar as ánimas dos canóns e das escopetas. Vendíana a quen mellor lla pagase, unhas veces ós alemáns e outras ós ingleses, porque o negocio non ten patria nin ideoloxía, e o que para aqueles era cuestión de usura, para as paisanas só era unha cuestión de necesidade.