Muxía, paseo pola terra-mar

viki rivadulla

CARBALLO

XESÚS BÚA

«Amar o noso territorio, lonxe de ser un sentimento localista, ensina a amar o mundo todo»

09 nov 2014 . Actualizado a las 05:00 h.

Canda nena gustábanme as excursións familiares. Non me levaban ao típico parque; iamos ao monte, á aldea, e paseabamos o territorio da vila de Muxía, que adoptei como mapa da miña vida. As excursións ían acompañadas de historias.

Cando viaxabamos dende A Coruña -a familia emigrara alí-, achegarse a Muxía era emocionante; meu avó, que conducía o seiscentos, dicíanos no Alto da Carrúa: «Mirade ben, a ver se vedes algún». Fixéranos crer que neses bosques había indios coma os das películas que viamos no Cine de Engracia. E confeso que algunha vez téñoos visto correndo entre as árbores.

Ese era meu avó, o Conde que sae nos Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto, e que fixo patróns a todos os da época. Pero en Muxía non era o señor Conde, era Manuel do Casino, meu avó. Ás veces, os últimos quilómetros faciámolos a pé, co meu pai, ata a vila, onde se atopaba o verdadeiro tesouro da nosa infancia: o encontro co mar, cos amigos e coa liberdade.

O istmo que une Muxía coa terra era a porta a outro mundo. Eu xa viña do mar da Coruña, pero en Muxía producíase o encontro co mar vivido: xogabamos, pescabamos, navegabamos? e ese mundo foi o que comecei a pintar. Con 14 anos a miña primeira exposición foi no teleclub: cadros con homes que se transformaban en gamelas e mulleres cuxo pelo eran as ondas do mar. O mundo que aínda hoxe me acompaña, medrou neste territorio.

Unha das excursións preferidas era ata a Barca, polo Camiño da Pel. Cantas historias había aí! De peregrinos, a fonte dos leprosos, a do Xastre da Sala do Perello? Dixen Sala do Perello? A palabra máxica. O LUGAR. Eses penedos que agochan habitación e lenda entre salseiros, son para min un referente de fondo significado.

Logo, subir ao Corpiño, territorio de xogos na infancia, e divisar do Vilán ata a Buitra, e ver as hortas de arquitectura imposible, pedras encaixadas sen ningún elemento de unión máis ca destreza de quen constrúe?. Os penedos de López Abente. O mundo aos teus pés. A miña filla Lola, sendo moi pequena díxome un día no Corpiño: «Mamá, dende aquí vese o paraíso. Sei que nese momento a miña pequena estaba sentindo a plenitude que nos da este territorio.

E baixando, parada na Barca, a falar con Ramón Caamaño, a mellor oficina de turismo que se podía imaxinar. E baixar ás pedras. O meu avó sabía abalar a Pedra cun pé, apoiando a man no xeonllo facía forza e a Pedra falaba con el.

Logo, volta á vila deixando á beira a furna da Rechinola e os secadoiros de congro. Sabedoría dos que aprenderon a vivir co nordés facéndoo un aliado. Os congros pendurados coma bandeiras mariñeiras que resisten século a século. Resistencia, palabra clave na cultura do mar tan en perigo polas políticas insensíbeis cara á pesca artesanal.

Paseando por Muxía pregúntome de que estaban feitas as persoas que decidiron asentar aquí, nunha lingua de terra atravesada polo mar cada inverno antes de que se construíra o peirao. Facer a casa onde o nordés azouta con forza? A miña imaxinación voa pensando nunha raza de homes- peixe. Homes e mulleres máis no mar ca na terra. Pero sei que non eran homes-peixe, eran os nosos antepasados, os que contan a nosa historia.

Amar o noso territorio, lonxe de ser un sentimento localista, ensina a amar o mundo todo, porque podemos entender a emoción da terra en calquera lugar e amar a natureza e ás persoas que lle dan sentido. Cada pedra de Muxía lémbrame o fermoso que é todo o meu país, dende o Courel ata a Costa da Morte.

E cando sento nas pedras soño sempre co mesmo: vivir neste fermoso país entre persoas libres, a carón do mar.

Viki Rivadulla (A Coruña, 1964) é licenciada en Filosofía pola USC. Técnica de Cultura en Muxía, tamén é pintora, escultora autodidacta e artesá bonequeira.