A cabalo entre a ría de Arousa e o río Ulla, vixía festeira, limiar, límite e solaz dos que «cabalgamos» case a diario entre as dúas provincias occidentais, Catoira é a testemuña da nosa historia, dona dun nome tan inusual como controvertido.
O proxecto de investigación «Gaelaico» argumenta que, antes das primeiras incursións vikingas do século IX, o lugar era coñecido como A Xunqueira, e que en gaélico irlandés e escocés Cath significa «batalla» e Dobhair sería o xenitivo de dobhar «río». Polo tanto o significado sería: «batalla do río» nun vocablo que soaría Kah to.ir, máis o proceso inevitable da romanización culminando coa vocal -a.
Neste senso, facendo estudos de toponimia comparada, a identidade céltica de Galicia está cada vez máis xustificada en moitos topónimos galegos latinizados que carecían de significado claro, e que se fan transparentes ao aplicarlles o étimo gaélico.
A relación socio-lingüística entre Galicia e Irlanda, negada por certos arqueólogos e historiadores, pode traernos á actualidade as achegas, outrora tidas por «románticas», de Manuel Murguía e de Vicente Risco.