¿Quen poñía flores a Rafael de Vega?

Carlos Vázquez

LUGO

Sofía Andrade recorda para La Voz como viviu aqueles días tralo fusilamento do director do hospital provincial, un episodio que lle puido custar moi caro á súa nai

16 nov 2008 . Actualizado a las 02:00 h.

Non era ningún segredo pero moitos lucenses descoñecen aínda a identidade da persoa que durante anos asumiu o compromiso de limpar e colocar flores cada semana na sepultura de Rafael de Vega Barrera, fusilado, despois dun xuízo falso, contra a tapia do antigo cemiterio municipal de Magoi, nos terreos do hotel que hai ao pé da avenida de Ramón Ferreiro.

Sofía Andrade Rodríguez non era daquela máis ca unha cativa cando mataron ao director do hospital provincial de Lugo, detido inmediatamente despois do alzamento militar ocorrido o 18 de xullo de 1936. Os seus restos foron depositados baixo unha lápida de mármore onde só rezaba a metódica inscrición: «D. Rafael de Vega Barrera falleció en Lugo el 21 de octubre de 1936 a los 47 años de edad. D.E.P. Recuerdo de tu esposa e hijos». Próxima a esta, na entrada do cemiterio de Magoi, estaban tamén as sepulturas doutros represaliados pola mesma causa. (Máis información en La Voz de Galicia (02-11-2008).

As dúas familias, a de Andrade e a de Vega, mantiñan moi boa relación, á parte de que eran veciños, e por iso ela acostumaba a xogar cos fillos do doutor. Ese feito permitiulle vivir aínda máis de cerca as consecuencias daquel suceso que rescata da memoria para La Voz.

Sofía ten agora 83 anos e coñeceu moi ben á persoa que durante moito tempo -en tanto a familia do médico non trasladou a León os seus restos mortais- evitou que o abandono sepultura aínda máis o lugar onde xacía o corpo do ilustre facultativo, tan admirado e querido pola maioría dos lucenses como disque envexado de máis por algúns dos seus propios compañeiros, o cal puido ter que pagalo coa súa propia vida.

A persoa que decidiu enfrontarse aos riscos do momento e poñer as flores do recordo na fría lápida de Vega Barrera, tiña unha cara e un nome: Faustina Rodríguez. «Miña nai nunca tivo medo ás represalias. E iso que ás veces había que telo. Salvouse de ir ao cárcere porque non se meteron con ela, anque unha vez non foi grazas a que estaba eu soa no cemiterio. Ela non puidera vir e apareceu unha parella de falanxistas protestando polas flores, que resulta que aquel día eran roxas porque non había outras no xardín». «A muller -engade-, despois de encarar en min, espetoulle ao seu compañeiro que había que acabar tamén coa semente. Menos mal que o home agarrouna do brazo e levouna lonxe de alí. Pero se chega a estar a miña mai...», medita esta luguesa que forma parte dende a súa orixe da Asociación para a Dignificación das Vítimas do Fascismo.

Mataron a un santo

«Fomos valentes por respecto e agradecemento a Vega», engade Sofía Andrade, recordando que o doutor interveu dúas veces á súa nai, Faustina Rodríguez, e que en ningunha ocasión quixo cobrar. «Cando acabaron con el mataron a un santo. Porque ía un pobre e non quería nada; sempre lles dicía que non se preocuparan, que xa viría alguén que pagara polos dous», relata ela mesma.

Andrade Rodríguez conserva mil imaxes de Rafael de Vega. Disque nunha ocasión avisárono de que caera unha veciña e no que tarda un lóstrego saíu correndo aínda a medio afeitar para socorrela. Noutra, en cambio, regaloulle un queixo enteiro a un home que non atravesaba por un bo momento. «Dale un queso a José», parece ser que mandou. Eran tempos difíciles e un queixo tiña o seu valor.

As anécdotas por ese camiño serían moitas e todas falan da humanidade desta persoa, anque o recordo torna de novo en amargo cando Sofía rescata do pasado a arañeira onde quedou atrapada a familia de Vega Barrera, tralo asasinato deste. «Os fillos, que foron a despedirse do seu pai antes de que o fusilaran, tiveron que escoitar á saída os berros dalgúns falanxistas que os insultaban», láiase Andrade quen, por outro lado, recoñece que tristemente «chega un momento no que te acostumas á todo», incluso ás escenas de barbarie.

Despois dos agravios, calquera pode imaxinar o inferno ao que se viu sometido aquela esposa e os seus cinco fillos, afeitos como estaban a levar unha vida moi cómoda, pois non en van a familia gozaba de boa casa, coches de luxo e un servizo composto por chofer, xardineiro, unha cociñeira, doncela, ama de cría e ata unha modista-costureira. «Diso a ter que coller o tren sen a penas nada nas mans...», cavila Sofía quen cualifica aquilo de «horrible». Pero así se escribían as pequenas historias de aquel ano para a memoria de 1936.